'Is de projectenstroom bij Rijkswaterstaat opgedroogd?'

In de publieke opinie en bij onze infraleden heerst een wat negatieve teneur, merk ik. Zo zou Rijkswaterstaat door de stikstofproblematiek niets meer bouwen. Klopt dat?

Dussel is het daar niet mee eens. "We hebben net twee hele grote opdrachten op de A27 gegund. Ook later dit jaar volgen aanbestedingen van een aantal grote projecten, zoals A2 't Vonderen- Kerensheide." Bovendien zijn er nog veel aanlegprojecten in uitvoering die al eerder op de markt kwamen en waar RWS en marktpartijen hard aan werken. "Denk aan de Blankenburgverbinding, Sluis Terneuzen, de Afsluitdijk en de verbreding van de A1. Voor aanleg waar nog geen Tracébesluit is, moet stikstofruimte komen die er nu niet is. Dit merken we in de dealflow, die is in aanleg minder. Toch is er veel in uitvoering en komen er nog grote renovatieprojecten aan."

Als markt wachten we al een tijd tot de V&R-opgave bij Rijkswaterstaat loskomt. Kunnen we hier een versnelling in verwachten?

Dussel reageert: "Er moet in het land veel opgeknapt worden. Bijvoorbeeld de vervanging van de oude Van Brienenoordbrug en een aantal sluizen. Dergelijke projecten moeten op grote schaal gebeuren en daar is ook budget voor gereserveerd. Met sluizen, tunnels en bruggen willen we nu echt meer portfolio's in de markt gaan zetten. Maar ook bij V&R speelt stikstofruimte vaak een rol. Dit dwingt iedereen tot meer flexibiliteit."

Aan de andere kant onderstreept Dussel dat er extra geld gereserveerd is voor beheer en onderhoud. "Dit willen we zo snel mogelijk naar de markt krijgen. De inzet op instandhouding groeit daarmee van twee naar drie miljard euro per jaar. De beschikbaarheid van voldoende menskracht bij RWS en op sommige plekken in de markt is een aandachtspunt. Daarom werft RWS medewerkers. We mogen sinds kort bovendien acht jaar vooruitplannen en programmeren. Samen met meer inzicht in beschikbare productiecapaciteit en de capaciteit in de markt moet dit zorgen voor een stabielere dealflow. Dat zien we ook terug in de nieuwe basis onderhoudscontracten die we de komende tijd uitrollen in meerdere regio's."

Waar zit de vertraging dan?

"Er zijn meer drempels die het realiseren van de V&R-opgaven minder eenvoudig maken. Zo kan RWS op dit moment bijvoorbeeld geen nieuwe stikstofrechten kopen. Er zijn ook andere obstakels, zoals de hoge grondstofprijzen en lange levertijden door de oorlog in Oekraïne. Daar hebben wij en de markt last van. Ook schaarse kennis bij RWS en de markt is soms een issue", zegt Dussel.

Stikstof is een spelbreker en de markt werkt hard om de uitstoot terug te dringen. Er is echter nog onvoldoende emissieloos materieel beschikbaar. Hoe kunnen wij dit proces samen beter managen?

Dussel: "Juist nu stikstof een heet hangijzer is, hebben we de kans om de emissie in de bouwfase terugdringen. We zien dat de markt wil investeren in noodzakelijke innovaties. Die initiatieven ondersteunt het Rijk met regelgeving en extra subsidies voor elektrificatie van materieel. Dit wordt ook steeds meer uitgevraagd bij projecten." Dussel erkent dat voldoende dealflow noodzakelijk is voor bedrijven om verdere investeringen in emissieloos of -arm materieel te kunnen doen.

Het is duidelijk dat de huidige situatie veel uitdagingen kent. Tegelijkertijd zijn er ook onderwerpen voor de lange termijn waar we aan moeten werken. Hoe zorgen we dat we hier samen stappen zetten?

Goed contact tussen Rijkswaterstaat en de markt is onmisbaar volgens Dussel. Het brancheoverleg en marktoverleg tussen Bouwend Nederland en RWS speelt hierin een sleutelrol. "In dit Brancheoverleg bespreken we urgente thema's en proberen we doorbraken te realiseren. Naast onderwerpen als stikstof en dealflow, besteden we aandacht aan lange termijn thema's zoals duurzaamheid, circulariteit, veiligheid, digitalisering, samenwerking in projecten en innovatie. Het liefst met een praktische insteek. Een voorbeeld zijn langlopende bankgaranties die voor mkb-bouwbedrijven een probleem kunnen zijn. Op basis van analyses en gesprek in het brancheoverleg hebben we de bankgaranties ter grootte van 1% laten vervallen voor de prestatiecontracten."

Tot slot is het duidelijk dat het accent van aanleg naar renovatie en onderhoud verschuift. Hebben we daar voldoende personeel voor?

"Rijkswaterstaat wil projecten snel naar de markt brengen. Zowel RWS als de markt moet concurreren met andere sectoren om voldoende gekwalificeerde mensen te krijgen en te houden. Het is een gezamenlijke uitdaging aantrekkelijk te blijven. Dit doe je door mooie aansprekende en duurzame projecten te blijven bouwen. Wij moeten laten zien dat ook renovatie en onderhoud aansprekend werk is!"