Leidraad voor veilig en gezond werken in tunnels

Het idee voor de leidraad ontstond tijdens het werken aan de Corbulotunnel als onderdeel van de RijnlandRoute. Daar kwam zelfstandig veiligheidskundige Dennis Koene uitdagingen tegen die een verband leken te hebben met het omsloten karakter van de tunnel. Maar hij vond nergens goede praktijkvoorbeelden. Als manager integrale veiligheid bij de Blankenburgverbinding constateerde hij hetzelfde: de kennis ‘in het veld’ wordt niet vastgelegd en evenmin gedeeld. Dat was voor het COB aanleiding om hem te vragen informatie op te halen bij de markt en deze leidraad te ontwikkelen. Het doel is het vergroten en delen van kennis over veilig werken in tunnels, bij zowel nieuwbouw als renovatie. Een belangrijk bijkomend doel is om het gesprek over arbeidsveiligheid naar voren te halen, naar de voorbereidingsfase van het project, in plaats van kort voor of zelfs tijdens de uitvoering zoals nu nog vaak het geval is.

Handige voorzet voor het V&G-plan

De leidraad gaat over arbeidsrisico’s die specifieke activiteiten overstijgen en een direct verband hebben met het omsloten karakter van een tunnel. Denk aan onderwerpen als aanrijdingsgevaar, ondermaatse luchtkwaliteit, communicatie, noodsituaties, brand, vergroot effectgebied van raakvlakrisico’s en werken in het donker. Bij de voorgestelde beheersmaatregelen is rekening gehouden met de arbeidshygiënische strategie. Kort gezegd: neem de bron van het gevaar weg en als dat niet kan, werk dan maatregel na maatregel af tot aan de laatste categorie van persoonlijke beschermingsmiddelen. In de leidraad staat heel praktisch het karakter van elk risico beschreven met een opsomming van de mogelijke beheersmaatregelen. De volgorde van de maatregelen heeft zoals gezegd een zekere hiërarchie, maar de leidraad hoeft niet punt voor punt te worden toegepast. Volgens Koene dienen de maatregelen in eerste instantie als voorzet voor het veiligheids- en gezondheidsplan dat de opdrachtgever verplicht is om op te stellen in de ontwerpfase, en dat daarna wordt aangevuld en bijgehouden door de uitvoerende partij.  

Extra aandacht voor luchtkwaliteit en calamiteiten

Koene spoort partijen die in en aan tunnels werken aan om vooral de thema’s luchtkwaliteit en noodsituaties goed te bestuderen. Volgens hem is het beheersen van de luchtkwaliteit bij ondergronds bouwen absoluut het moeilijkste. Zo was er bij de aanleg van de Maasdeltatunnel langere tijd nog geen doorgaande verbinding van de tunnel, zodat er geen natuurlijke ventilatie plaatsvond. Dat hebben ze onder andere opgelost door met een luchtslang verse lucht van buiten tot achter in de tunnel te blazen, waarbij de mogelijk vervuilde lucht uit de tunnel werd geduwd. Rond het thema noodsituaties wijst hij erop dat het heel belangrijk is om in samenwerking met externe hulpdiensten een helder calamiteitenplan op te stellen met duidelijke vlucht- en alarmeringsmogelijkheden. Daarbij geldt ook de bewustwording dat alles wat je de tunnel in brengt, een mogelijk obstakel wordt bij een eventuele ontruiming.

Bekijk de leidraad

Leidraad arbeidsveiligheid bij tunnelbouw en -renovatie - COB

Het COB ontwikkelt ook diverse kennismodules rond veilig werken in tunnels, arbeidsveiligheid is een van de onderwerpen: Kennisbingo Leren renoveren - COB

Fotoverantwoording: Tijdelijke aanrijbeveiliging met stapelblokken in de Corbulotunnel van de Rijnlandroute, Fred Leeflang.