Materialen Expeditie 2022: bouwen met hergebruikte materialen vraagt om aangepast speelveld

Namens de drie bouwbedrijven waren Susanne IJsenbrandt (Manager Duurzaamheid en Omgeving bij BAM Bouw en Techniek), Wendeline Besier (Programma Directeur Duurzaamheid bij Dura Vermeer Divisie Infra) en Lars van der Meulen (Directeur CSR bij VolkerWessels) kartrekkers van het initiatief. Daarmee is een jaar lang ervaring opgedaan met het aanbieden, vinden en aanwenden van gebruikte materialen op concrete bouw- en infraprojecten. Susanne IJsenbrandt: “Met de Materialen Expeditie kregen we een reëel beeld van de dilemma’s over hergebruik van materialen in de bouwpraktijk. Wat werkt wel, en wat niet? Dat hebben we in kaart gebracht, inclusief mogelijke oplossingsrichtingen.”

Download hier de paper met alle bevindingen.

Kom met een centraal platform voor vraag en aanbod

Eén van de kernvragen bij aanvang van het project was hoe vraag en aanbod van herbruikbare materialen beter bij elkaar te brengen zijn. Een belangrijk thema, want er wordt nu gebruik gemaakt van veel verschillende platformen, wat zorgt voor versnippering. Lars van der Meulen: “Bij een bouwproject moet je geruime tijd voor het project in uitvoering gaat  – in de ontwerpfase - al weten welke materialen wanneer beschikbaar zijn. Door de veelheid aan platforms ontbreekt dat inzicht nu vaak. Eén van onze aanbevelingen is dan ook om te komen tot centrale en gestandaardiseerde afspraken, die uitwisselbaarheid tussen diverse platforms en een mogelijk samengaan in de toekomst faciliteert. Individuele aanbieders weten op basis van deze afspraken waar hun aanbod aan moet voldoen. Tegelijkertijd weten afnemers precies welke kwaliteit ze inkopen. Idealiter worden herbruikbare bouwmaterialen op een centraal platform aangeboden. Aanbod van individuele markplaatsen wordt hier centraal op ontsloten.” Het is belangrijk dat aangeboden materialen aantoonbaar voldoen aan de kwaliteitseisen in de bouw, bijvoorbeeld op het gebied van constructieve - en brandveiligheid.

Inzet hergebruikte materialen zo vroeg mogelijk bespreken

Maar met een centraal platform ben je er nog lang niet, zo bleek ook tijdens de expeditie. Bouwbedrijven hebben hoge ambities op het gebied van bouwen met hergebruikte materialen, maar er zijn veel beperkingen die het nog onmogelijk maken om alle ambities te halen. Voorbeelden zijn juridische en financiële obstakels, de beschikbare techniek, kwaliteitseisen, garantie, en de risicoverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Samenwerking aan de voorkant, waarbij partijen vooraf de voorwaarden bespreken, is cruciaal. Wendeline Besier: “De Materialen Expeditie is in feite een wake-up call. Eentje die aantoont dat er nog veel nodig is om hergebruik in onze sector naar een hoger plan te tillen. De wil en het enthousiasme bij bouwbedrijven zijn groot, nu moeten we met zijn allen aan de bak!”

Vijf aanbevelingen voor meer hergebruik van bouwmaterialen

Het hergebruik van bouwmaterialen komt pas echt van de grond als aannemers hun ambities op dit vlak vroegtijdig uitspreken, opdrachtgevers in bouwteams gaan werken, en regelgevers standaardisatie wettelijk verankeren. De paper over de Materialen Expeditie 2022 bevat diverse aanbevelingen om hergebruik van bouwmaterialen in de praktijk beter mogelijk te maken. Vijf voorbeelden hiervan zijn:

1. Kom met een centraal platform op basis van gestandaardiseerde afspraken
   Maak centrale gestandaardiseerde afspraken over herbruikbare materialen waar alle initiatieven aan moeten voldoen. Dit wordt gezien als een minimale kwaliteitsstandaard voor herbruikbare bouwmaterialen. Zorg bij voorkeur dat diverse marktplaatsen dit via een centraal platform in de markt zetten. Aanbieders weten zo waar hun aanbod aan moet voldoen. Afnemers precies welke kwaliteit ze inkopen.
2. Formuleer ambities voor hergebruik zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces
   Partijen kunnen deze principes dan vanaf het begin meenemen in het ontwerp, bijvoorbeeld door te werken vanuit (beschikbare) in te zetten onderdelen.
3. Kies voor samenwerkingsvormen op basis van gelijkwaardigheid
   Van belang voor het integreren van hergebruikambities. Denk aan een bouwteam, een vorm die tijdens de Materialen Expeditie 2022 vaak naar voren kwam. Opdrachtgevers hebben met het bouwteam een mooie tool in handen om tot een gelijkwaardige samenwerking te komen.
4. Start met hergebruik van ‘eenvoudige’ producten
   Denk aan producten met een relatief eenvoudige keten, een hoge restwaarde of een hoge mate van standaardisatie.
5. Spreek ambities rondom hergebruik publiekelijk uit
   Dit leidt tot een sterker gevoeld mandaat om hiermee aan de slag te gaan en kan helpen om belemmeringen ter discussie te stellen.