Samen aan de slag met sectorbrede innovaties

John Blankendaal, managing director van Brainport Industries Campus, heette iedereen van harte welkom. Brainport Industries Campus is een unieke locatie in Eindhoven, waar toeleveranciers en onderwijsinstellingen in de high tech maakindustrie leren van elkaar en nauw samenwerken. Behalve kennis en ervaring worden hier faciliteiten gedeeld om te produceren en te innoveren. Managing director John Blankendaal van Brainport Industries Campus houdt er een inspirerend verhaal over. Hoe de maakindustrie al twintig jaar geleden besloot om de krachten te bundelen en zo strategisch partner te worden van opdrachtgevers als ASML en Philips. Samen innoveren in plaats van elkaar beconcurreren.  

Vraagstukken die uitdagen om te innoveren

De bouwsector is niet helemaal vergelijkbaar met de maakindustrie. Maar de uitdagingen zijn wél vergelijkbaar: industrialisatie en circulariteit, het tekort aan vakmensen. Deze vraagstukken dagen de sector uit om te innoveren. Daarom gaan de innovatiemanagers uit de bouw en techniek aan de slag met twee actuele thema’s: klimaatadaptatie en circulariteit (een derde bijeenkomst over levensduurverlening trekt deze dag te weinig deelnemers). De groep klimaatadaptatie verkent eerst het probleem. Idealiter neem je klimaatadaptieve maatregelen mee in het ontwerp. Toch zitten niet altijd de juiste mensen vanaf het begin aan tafel én opdrachtgevers hebben er het geld niet voor over. Daardoor worden er te vaak suboptimale oplossingen gerealiseerd.

Fouten mogen maken om sneller te leren

Een van de kansrijke strategieën is ‘leren van wat er al is’. Daartoe willen de deelnemers een manifest klimaatadaptatie opstellen, pilots met evaluatieplan inventariseren, en vervolgens ontwerpregels en standaarden vaststellen met onder andere TNO, KIWA en de rijksoverheid. De oprichting van een stichting kan bijdragen aan het borgen van alle kennis. Wat je niet helemaal ondervangt, is dat een transitie gepaard gaat met innovaties die in de praktijk misschien iets anders uitpakken dan vooraf gedacht. Dat vraagt om een zekere mate van lef bij bedrijven, maar vooral ook bij opdrachtgevers. Dus leren van wat er is, en een cultuur waarin je fouten mag maken om zo sneller te leren.

Voor een transitie zijn alle ketenpartners nodig

In de werkgroep circulariteit werden op hoofdlijnen dezelfde thema’s benoemd. Bouwbedrijven kunnen grondstofgebruik reduceren door bouwwerken te ontwerpen met lichtere constructies, inzetbaar voor meerdere functies en goed demontabel na sloop. En gebruik te maken van zo circulair mogelijke materialen en bouwdelen. Maar om de transitie naar circulair bouwen echt waar te maken, zijn veel ketenpartners nodig. Denk hierbij aan slopers, toeleverende industrie, bouwgroothandel, financiers, vastgoedbeleggers, architecten, opdrachtgevers, de (ontwikkelende) bouw, Rijk, wetenschap en onderwijs. Ook hier gaat het om nieuwe verdienmodellen bij ketenpartners, het inventariseren van referentieprojecten en kennis delen.  

Life cycle costs-benadering

De deelnemers zien integraal en hoogwaardig samenwerken als meest kansrijke strategie. Denk daarbij aan aantoonbare expertise in het advies aan opdrachtgevers, standaarden voor het uitwisselen van data en modulaire oplossingen om maatwerk te bieden. Integraal samenwerken betekent ook een life cycle costs-benadering, van ontwerp tot sloop data verzamelen om van te leren en om het verdienmodel scherper te krijgen. De verwachting is ook dat banken en investeerders meer gaan sturen op duurzame prestaties. Zo berekenen banken al voordeligere rentes voor eigenaren die investeren in de energieprestatie van gebouwen. En investeerders merken dat huurders steeds meer eisen gaan stellen op dit vlak.   

Tot slot

De deelnemers bespraken hun bevindingen nog enige tijd tijdens de afsluitende borrel. Hier ontstonden ook nog specifieke ideeën voor een verdere focus op losmaakbaarheid (demontabel bouwen) en hittestress, wat richting kan geven aan consortiumvorming zoals we die voor ogen hebben. Bouwend Nederland en Techniek Nederland zullen deelnemers benaderen om aan te haken bij het vervolg.

Over TKI Bouw en Techniek: TKI Bouw en Techniek heeft als doel om in 2050 te komen tot een CO2-vrije en toekomstbestendige gebouwde omgeving. Deze opgave staat centraal bij kennis- en innovatie-ontwikkeling in de ontwerp-, bouw- en technieksector. Het TKI richt zich daarbij op de praktijk, op scholing en op een cultuuromslag. De drie innovatieprogramma’s zijn: circulaire bouw en infrastructuur, levensduurverlening gebouwde omgeving en klimaatadaptief, natuurinclusief en omgevingsbewust bouwen.