Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zn is blij met BIM 4D-lessen

De marges in de bouw zijn niet erg hoog. Momenteel wordt er vooral op de hoge materiaalkosten gewezen, maar veel potentieel rendement verdampt nog altijd door faalkosten. Met BIM 3D kun je aardig wat van die onnodige kosten voorkomen. Problemen die je normaal gesproken pas in de bouwpraktijk zou tegenkomen, zie je vooraf doordat je een project eerst digitaal in 3D bouwt. Een deur die niet helemaal open kan doordat er een kolom in de weg staat bijvoorbeeld, of een metalstudprofiel dat precies op de plek staat waar een ventilatiekanaal moet komen.

Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zn B.V. maakt al jaren gebruik van BIM 3D. Het bedrijf heeft zelfs een aparte BIM-afdeling met medewerkers die alle andere teams in het bedrijf ondersteunen met het gebruik van de technologie. "We zitten in de top vijf van bedrijven die het verst zijn met het toepassen van BIM 3D", zegt Marcel Scheltinga, manager logistiek bij het bedrijf uit Warmenhuizen. "Dan is het best logisch om te denken dat je naar 'next level' moet om de faalkosten verder terug te dringen." Next level is BIM 4D, legt hij uit. "Die vierde dimensie is tijd. Aan het gedetailleerde 3D-productiemodel, dat onder meer afmetingen en product- en materiaalsoorten bevat, wordt de planning toegevoegd. Je krijgt dan de volgordelijkheid van de bouw in beeld en ook de eventuele clashes daarin. Denk aan twee onderdelen die tegelijkertijd gemonteerd gaan worden terwijl dat helemaal niet kan omdat je rekening moet houden met droogtijd."

Enthousiast van start

Scheltinga vindt productieplanning interessante materie. Dat heeft hij meegenomen uit zijn vorige werk. Voordat hij in 2018 bij De Nijs aansloot, werkte hij in de industrie, hield hij zich bezig met de supply chain. Toen bij De Nijs werd besloten om met BIM 4D aan de slag te gaan en bij de BIM-afdeling een project te starten om een keuze te maken tussen twee softwarepakketten, werd de planningsspecialist daar niet direct bij betrokken. "Het is erg 'des bouws' om projecten in een bestaand team te beleggen in plaats van een speciaal projectteam met diverse disciplines samen te stellen", is zijn ervaring. "Op enig moment vroeg iemand van de BIM-afdeling me hoe dat plannen in de industrie gaat. Ik had op mijn beurt wat vragen over het wat en waarom van BIM 4D. Toen werd snel duidelijk dat er vooraf eigenlijk helemaal geen strategisch onderzoek was gedaan en er geen goed projectplan was gemaakt. Dingen als doelstelling, beoordelingscriteria en randvoorwaarden ontbraken."

Twee sporen

Er werd besloten om twee projecten naast elkaar te laten lopen. De test van de twee pakketten waarin werd uitgezocht hoe ze werken en hoe dat beviel ging door. Parallel daaraan werden alsnog de strategische hoofdvragen onderzocht en beantwoord. Na een half jaar werd besloten te stoppen met de pilot en (voorlopig) helemaal niet met BIM 4D te gaan werken. "Veel randvoorwaarden om BIM 4D succesvol te kunnen inzetten, konden niet worden ingevuld", legt Scheltinga uit. "Een basale voorwaarde is bijvoorbeeld dat BIM-modellen al vanaf het begin op hoog niveau moet zijn. Vaak zagen we al bij de prestatiemodellen die de architect oplevert dat ze verre van ideaal waren. Wanden die dubbel zijn getekend bijvoorbeeld. Zeker als je naast planning ook nog calculatie aan die modellen wil koppelen, kun je dat soort fouten niet hebben."

Van ingewikkelde software tot bierviltje

Ook intern bij M.J. de Nijs zelf bleken er grote belemmeringen. "Als je goed 4D wilt plannen, moet je binnen je bedrijf een eenduidig planningsproces hanteren. Iedereen voegt daar vanuit zijn of haar expertise aan toe hoeveel tijd bepaalde werkzaamheden in beslag nemen. Zo bouw je een planning op. Bij ons bleek dat niet eenduidig te gebeuren; de één gebruikt specifieke planningssoftware, de ander doet het in Excel en weer een ander schrijft het op een bierviltje. Je kunt ervoor kiezen om dan BIM 4D als standaard planningstool in te voeren, maar als je merkt dat een aanzienlijk eenvoudiger planningstool voor veel medewerkers al heel ingewikkeld is, dan lijkt dat niet de verstandigste keuze." Nog een belangrijk punt bleek dat een BIM 4D-model misschien nog wel zou kunnen helpen met plannen, maar dat het weinig tot niets zou bijdragen aan het optimaliseren van processen. "Met M.J. de Nijs zitten we in een markt waarin je een gebouw maar één keer maakt. Dat maakt het veel lastiger om van fouten te leren zodat je het de volgende keer beter kan doen dan wanneer je, zoals in de industrie, dingen in massa produceert. De vraag is dan of BIM 4D dan wel zo zinvol is."

Leerzame exercitie

Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, zou je kunnen zeggen over het besluit van M.J. de Nijs om de pilot met de softwarepakketten te stoppen. Het scheelde immers een hoop weggegooid geld en verspilde energie. Het proces heeft het bouwbedrijf uit Warmenhuizen ook nog een aantal waardevolle lessen opgeleverd. De beperkte kwaliteit van de aangeleverde modellen kan ook al bij 3D een probleem zijn. "Daarom hebben we besloten om met een externe partij te gaan werken die het model van de opdrachtgever uitwerkt zodat onze werkvoorbereiding daar mee kan werken", zegt Scheltinga. "Verder is duidelijk geworden hoe belangrijk het is om onze interne werkprocessen te gaan standaardiseren. We waren daar al mee bezig, maar dit project heeft het belang ervan nog eens extra benadrukt." Scheltinga stipt aan dat dat niet alleen voor zijn werkgever zinvol is, maar voor de hele bouw. "In deze sector gaan we vaak pas iets doen als we onze neus stoten. Als je dingen al aanpakt en verbeterd voordat je er last van hebt, dan heb je er ook eerder de revenuen van." Hij heeft ook nog een tip voor collegabedrijven die dingen projectmatig willen aanpakken. "Bepaal met ieder project eerst je eigen doel en je eigen randvoorwaarden op strategisch en tactisch niveau en zet de juiste mensen erop. Anders is het weggegooid geld."

Leuk voor later wellicht

Of BIM 4D voor M.J. de Nijs nu voorgoed een gepasseerd station is, kan Scheltinga niet zeggen. "Daar hebben we nog niet over gesproken. We richten ons eerst op de interne werkprocessen, en dat is een proces dat wel jaren kan duren. Ik kan me echter voorstellen dat het in de toekomst wel een onderdeel van ons werkproces kan zijn. Jongeren zijn handiger in digitalisering. Wat voor veel medewerkers van nu een moeilijk pakket is, is dat voor de medewerkers van straks niet, dus dat probleem heb je dan alvast niet. Het blijft natuurlijk belangrijk voor de bouw om faalkosten terug te dringen."

Leren en delen = waardevol en briljant

Paul Iske is 'Chief Failure Officer' van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Dat klinkt alsof BIM 4D gedoemd is te mislukken, maar niets is minder waar. Het Instituut omarmt gefaalde pogingen als een belangrijk leermoment, zoals in dit project. Zonder strategisch onderzoek en goed projectplan van start gaan was wellicht wat ambitieus, maar het heeft wel waardevolle lessen opgeleverd! Iske noemt dit een voorbeeld van een probleem met de juiste timing.

"Dit verhaal over de introductie van BIM 4D bevat veel lessen die herkenbaar zijn en breder toepasbaar zijn! Bij het Instituut voor Briljante Mislukkingen werken we met 'leerpatronen' en kijken we naar onderliggende, universele oorzaken waarom dingen misgaan. Een aantal van deze universele redenen zien we hier terugkomen. Je hebt bijvoorbeeld alle disciplines nodig om het probleem te kunnen begrijpen en in dit geval was iemand met relevante (plannings)kennis niet betrokken. Welke leerpatronen nog meer zijn te herkennen, lees je hier.