Gemeente Arnhem écht in gesprek met aannemers over koers SEB

De gemeente Arnhem organiseerde begin december 2023 een tweede marktdialoog Samenwerken aan schoon en emissieloos bouwen. Meer dan vijftig deelnemers kwamen bijeen om in werkateliers het gesprek met elkaar aan te gaan over de SEB-routekaart Arnhem en laadvoorzieningen. In diezelfde week kwamen ook de KOMAT en de community tijdelijke energiesystemen weer samen in Arnhem. Deze bijeenkomst stond in het teken van hoe we stroom naar de bouwplaats krijgen. Het mag duidelijk zijn: gemeente Arnhem heeft een ambitieuze coalitie en is al volop bezig om emissieloos bouwen te stimuleren. Senior projectleider Sil Polman en contractspecialist Niek van Onna vertellen graag over de stappen die ze zetten en welke ervaringen ze daarmee hebben opgedaan.

Acht pilotprojecten met verschillende contractvormen

In 2020 zette de gemeente Arnhem met het Schone Lucht Akkoord vaart achter het verbeteren van de luchtkwaliteit. Polman: "We keken naar alle mogelijkheden om de lucht schoner te maken en daar hoort ook emissieloos bouwen bij. Als eerste hebben we voor het groot onderhoud aan de Apeldoornseweg duurzame gunningscriteria gehanteerd. Daarna volgden er meer pilotprojecten." Van Onna: "Bij de snelfietsroute op de Hugo de Grootstraat hebben we in bouwteamverband samengewerkt. In een ander infraproject werkten we met minimale eisen in een RAW bestek. Bij een raamovereenkomst voor bouwrijp maken hadden we prestatieniveaus met een fictieve korting. En voor de langjarige samenwerkingscontracten voor bijvoorbeeld de renovatie van Kronenburg vroegen we bij de aanbesteding om een plan van aanpak. Ook kunnen we in de contracten een herzieningsclausule opnemen om tijdens de uitvoering in te spelen op nieuwe ontwikkelingen."

Klein materieel tot 37 KW volledig emissieloos

De geleerde lessen wil de gemeente opnemen in een SEB-routekaart Arnhem voor toekomstige aanbestedingen. Polman: "We zien kansen om op onderdelen net wat verder te gaan dan de landelijke SEB-routekaart. Zo willen we klein materieel tot 37 kW, bijvoorbeeld mini-shovels, graafmachines en handgereedschap, volledig emissieloos uitvragen. Uit onze marktdialogen blijkt dat dit haalbaar en realistisch is. En we behalen hiermee een heel forse reductie van CO_2, fijnstof en stikstofoxiden." Gemeente Arnhem tekende ook het landelijke SEB-convenant. Van Onna: "Het convenant helpt om dezelfde taal te spreken. Het is nu voor iedereen helder waar we in Nederland naartoe willen en welk tijdspad daarbij hoort."

Netwerk van laadvoorzieningen in de stad

De transitie naar emissieloos bouwen kent twee uitdagingen: laadinfrastructuur en het investeringsmodel. Polman: "Samen met Connectr onderzoeken we de ontwikkeling van laadvoorzieningen en onze ideeën hebben we besproken met aannemers. We willen dit jaar de eerste laadvoorziening realiseren en het netwerk de komende jaren uitbreiden. Bouwbedrijven moeten daar ’s nachts hun kranen en accupacks kunnen opladen. Door netcongestie is het voor Liander de komende jaren niet mogelijk nieuwe aansluitingen te realiseren. Daarom willen we bestaande aansluitingen voor bijvoorbeeld de evenementaansluitingen, rioolgemalen en ons trolleynetwerk gebruiken. We zijn in gesprek met verschillende partijen om dit voor elkaar te krijgen. Als je uitlegt wat je einddoel is, dan krijg je veel creatieve oplossingen boven tafel."

Met omringende gemeenten continuïteit bieden

Kijken we naar de investeringen, dan is het grotere elektrisch materieel nu nog drie keer zo duur. "Dat zijn forse investeringen, zeker voor mkb-bedrijven", erkent Polman. "Bij de uitnodiging voor de eerste marktdialoog reageerde een lokale aannemer dan ook met enige weerstand. Hij had een paar jaar geleden nieuwe dieselkranen gekocht. Uiteindelijk is hij toch gekomen én ervan overtuigd dat we samen oplossingen vinden. Zo zijn we in gesprek met gemeente Nijmegen en benaderen we andere gemeenten in de regio voor meer continuïteit en vraag voor aannemers met emissieloos materieel. Via onderhandse marktverkenningen inventariseren we welk materieel zij wanneer beschikbaar hebben. We willen continuïteit bieden, niet de markt overvragen."

Bouwbedrijven: ‘op dit dossier zijn we collega’s’

Van Onna: "Mijn tip is dat je je niet moet laten leiden door aannames of door beren op de weg. We hebben de handschoen opgepakt, experimenteren en leren. Daarbij willen we bedrijven ook met elkaar in gesprek brengen. Dat pakt boven verwachting goed uit. Ze zeggen zelf: ‘op dit dossier zijn we geen concurrenten maar collega’s. Zo onderzoekt een mkb-ondernemer de mogelijkheid om elektrisch materieel te huren bij een groter concern.  Als je de markt een vraagt stelt, komt er een oplossing. Tot nu toe worden we telkens positief verrast door de betrokken bouwbedrijven."

Emissieberekeningen geven richting aan investeringsbeslissingen

En het advies van Polman? "De landelijke doelstelling is om in 2030 tenminste 55 procent minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990. Als je dat doel wil halen, dan hoeft niet al het bouwmaterieel emissieloos te zijn. Doordat we bij het pilotproject Hugo de Grootstraat uitrekenden welke emissiereducties zijn behaald, weten we waar de grootste winst zit. Zo is een elektrische asfalt-set geweldig, maar die staat bij een gemiddeld gemeentelijk werk slechts een dag op de bouwplaats. Een mobiele kraan daarentegen is de meest gebruikte bouwmachine in de stad en draait veel stationair. Zulke inzichten geven richting aan investeringsbeslissingen. Laten we niet op elkaar wachten, opdrachtgever en opdrachtnemers, maar laten we elkaar vooruit helpen."

In de loop van dit jaar zullen we telkens een ander aspect van de route naar schoon en emissieloos bouwen belichten. Lees ook de eerdere artikelen: Routekaart Op naar emissieloos bouwen - Bouwend Nederland