Veilig werken in de ondergrond: de kleur zegt niet alles
Donderdag 3 oktober 2024
De komende jaren vinden er veel graafbewegingen plaats in de ondergrond, voor onder andere de energieopgave, woningbouw en mobiliteit. De kans is groot dat je bij deze graafwerkzaamheden kabels en leidingen aantreft en moet herkennen. De ervaring leert jammer genoeg dat dit niet altijd goed verloopt. We willen graag van elkaar leren.
Theoretische en feitelijke ligging
Machinaal grondroeren mag alleen als je een geldige KLIC (graaf)melding hebt én je een, voor die locatie, specifieke werkinstructie hebt ontvangen. Het is belangrijk dat je hierom vraagt, zodat de risico’s in de voorbereiding bekend zijn en je in de uitvoering de juiste beheersmaatregelen kan nemen. Jaarlijks publiceert het RDI een overzicht van de graafschades. Uit de rapportage van 2023 blijkt dat er één schade per 18 graafbewegingen ontstaat. Omdat elke graafschade een potentieel veiligheidsrisico heeft, willen we in de graafketen minder schades. Opdrachtgevers moeten extra aandacht besteden aan de feitelijke situatie onder de grond. Bouwend Nederland is aangesloten bij de vereniging Kabel en Leiding Overleg, om graafschades in de keten te voorkomen én deelnemer van verschillende Kadaster overleggen ter verbetering van de visualisatie, liggingsgegevens en processen.
Ontwikkeling risicobesef
Als er een incident is geweest, schieten we snel in de regelreflex. Maar het levert meer op om samen te evalueren en er als sector van te leren. Hierbij is er aandacht voor de beweegreden, het gedrag en factoren die het gedrag beïnvloeden. Daarnaast wil je tijdens de opleiding het risicobesef bij de toekomstige medewerker al ‘aan zetten’. Als Bouwend Nederland hebben we de taal en mindset van hein® omarmd en nemen deze op in de opleiding tot monteur.
Veiligheid buiten begint binnen
Risico’s moet je tijdens de onderzoeks- en ontwerpfase identificeren, dus ruim vóór de uitvoering. Een risico-inventarisatie en bijbehorend maatregelplan zorgt ervoor dat de vaklieden buiten veilig werken. Het risicobesef van medewerkers binnen is dus essentieel. De Governance Code Veilige Energienetten heeft een paar jaar geleden workshops en leren van incidenten geïnitieerd. Hierbij zijn verschillende hulpmiddelen ontwikkeld.
Belangrijk is ook dat je verschillende risico’s kent, zodat je weet hoe je veilig kunt werken én wat je moet doen als het toch mis gaat. Bekijk bijvoorbeeld deze video. Werkzaamheden aan kabels en leidingen worden uitgevoerd door medewerkers met een aanwijzing (veiligheid) en bedrijven die CKB zijn gecertificeerd (kwaliteit).
Weet jij wat je ziet?
Aan de hand van een KLIC (graaf)melding kun je de aangetroffen objecten in de ondergrond identificeren. Handig daarbij is dat je uiterlijke kenmerken kunt vergelijken met de verstrekte (theoretische) gegevens, al biedt dat geen zekerheid. Een voormalige waterleiding onder de weg, kan in het verleden zijn gebruikt als mantelbuis voor elektrakabels. Je kennis kun je testen met deze Herken de kabel of leiding-quiz en meer informatie over het herkennen van kabels en leidingen vind je in een Groeiboek.
Bij twijfel, neem contact op met de netbeheerder die ook via meetmethoden uitsluitsel kan geven.
Publicatie
Bekijk ook de publicatie ‘Wat organisaties in de bouwsector kunnen leren van dodelijke ongevallen: een samenspel van processen op juridisch, ethisch en operationeel vlak’, met medewerking van Hans van der Steen.
Gerelateerd nieuws
Leerlingen van de praktische mbo-opleidingen timmeren, metselen en tegelzetten leren alles wat je moet weten over het vak én over veilig werken op de bouw. Dat is het resultaat van de inspanningen van Jurgen van de Ven van Huybregts Relou in samenwerking met anderen. De kans is groot dat het hbo dit voorbeeld volgt voor alle bouwgerelateerde opleidingen.
Met de Schadelijke Stoffen Assistent kun je op een eenvoudige manier voldoen aan de registratie-eisen van gevaarlijke stoffen, zoals vereist door de Arbowet. Het instrument wordt nog verder ontwikkeld zodat het volledig voldoet aan het 4-stappenplan van de Zelfinspectie Gevaarlijke Stoffen van de Nederlandse Arbeidsinspectie. KAM-coördinator Iris Schuur van Knipscheer Infrastructuur was samen met haar collega nauw betrokken bij de totstandkoming van deze tool.
Tienduizenden monteurs en graafploegen in Nederland werken hard aan de energietransitie. Zij leggen tot en met 2025 bijvoorbeeld meer dan 1 miljoen kilometer elektrakabel per jaar. Vanwege de toegenomen werkzaamheden, zoals energietransitie, connectiviteit, mobiliteit en vervangingsopgaven, neemt de irritatie onder omwonenden en passanten toe. Straten moeten bijvoorbeeld vaker open met de daarbij horende beperkingen op snelheid en toegankelijkheid. Soms leidt deze irritatie tot agressie en zelfs fysiek geweld of bedreigingen. Monteurs vinden het vaak moeilijk om hiermee om te gaan. Logisch, want ze zijn er niet voor opgeleid en normaal met hele andere dingen bezig!